In de welvarende zeventiende en achttiende eeuw heerste ook grote armoede, met diefstal, bedelarij en hoererij als gevolg. Dit artikel behandelt de vraag in hoeverre en op welke wijze het Amsterdamse stadsbestuur zich in de achttiende eeuw bij de inrichting van de tuchthuizen heeft laten inspireren door het boek Boeventucht van Dirck Volckertsz Coornhert. Daartoe beschrijf ik de geschiedenis van het Nieuwe Werkhuis / Willige Rasphuis aan de IJgracht, en sta ik ook stil bij de lotgevallen van de vrijdenker Adriaan Koerbagh.